Belegger, wat doe jij bij de volgende beurscrash?

Februari 2020. In slechts een maand tijd kelderden de financiële markten met meer dan 30%. De wereld werd wakker en begon in te zien dat het Coranavirus niet zomaar zou overwaaien. In maart en april van dat jaar zagen Nederlanders hun kans schoon. Een graantje meepikken van het economisch herstel, of gewoon uit verveling. Duizenden Nederlanders startten voor het eerst met beleggen. En nu ruim een jaar later heeft dit ze geen windeieren gelegd. Tussen het dieptepunt en nu staat de wereldwijde graadmeter, de S&P500, ruim 45% hoger! Voor elke 100 euro die je er toen in had gestoken krijg je nu 145 euro terug. Daar valt niet tegenop te sparen.

Maar de eerste scheurtjes worden zichtbaar. De techbedrijven die zoveel profiteerden van de crisis, vertonen nu al vertraging in hun groei en de markt reageert door ze in de uitverkoop te doen. Nu de wereld weer langzaam opengaat, wordt de balans opgemaakt en de schulden geteld. En dat optimisme dan na de vaccinatie? Na de eerste feesten en de vakanties? Dat optimisme zal een keer omslaan. Dus beste belegger, wat doe jij bij de volgende beurscrash?

"Hè gatver Bob, wat een nare inleiding heb je geschreven." We gaan pas versoepelen op 5 juni en het festivalseizoen moet nog losbarsten. Dus waarom zou je nu al willen nadenken over een volgende beurscrash? Het antwoord hierop is simpel: omdat de crash altijd komt. En dit voor alle pas gestarte beleggers hun eerste, echte stresstest zal zijn.

Onze economie beweegt namelijk in cycli. Er bestaan allerlei theorieën over hoe deze cycli precies tot stand komen, maar er is in de afgelopen eeuwen nog nooit consensus over geweest. De Centrale Banken spelen een rol, de politici spelen een rol en ook wij, de normale burgers, spelen een rol. Wanneer wij optimistisch zijn durven we risico's te nemen, durven we leningen aan te gaan en nieuwe bedrijvigheid te starten. Maar zodra we bang worden voor de toekomst houden we de hand op de knip, proberen we onze schulden te verlagen en krimpt de economie.

Helaas heb ik niet de wijsheid in pacht om te kunnen voorspellen wanneer we de volgende fase in zullen gaan. Kon ik dat wel, dan was ik nu de rijkste man van Nederland geweest. Maar feit blijft dat we al eeuwen last hebben van periodes van economische groei en krimp. En de bijbehorende beurscrashes. Voor de enthousiastelingen, klik hier voor een lijstje dat teruggaat tot de tulpenmanie van 1637.

Nu we ons realiseren dat beurscrashes niet tot het verleden behoren is het belangrijk om ons er tegen te wapenen. Tijdens elke cyclus gaat de markt (of eigenlijk de belegger) door een paar fases heen. Hoe goed jij deze fases kunt herkennen zal voor een groot deel je rendement gaan bepalen.

Zodra de aandelenmarkten beginnen te stijgen neemt het optimisme toe en slaat het al gauw om in enthousiasme. Je eigen aandelen zitten in de lift en de kranten staan vol artikelen die ons gouden bergen beloven. Echter slaat het enthousiasme gaandeweg om naar euforie. De markten gaan fantastisch en mensen krijgen last van een 'fear of missing out', de angst dat als ze nu niet instappen ze eigenlijk te laat zijn. Beleggers stappen massaal in en dit drijft de markten nog verder omhoog en versterkt het gevoel.

Maar dan vindt er een eerste kanteling plaats. De groei begint tegen te vallen bij bedrijven en plots lijken de markten wel erg hoog te staan. Het begint met twijfel en slaat om naar ontkenning. "Waarschijnlijk is dit maar een tijdelijke dip", denken we dan. Alleen wanneer de markten blijven dalen beginnen we paniek te ervaren. Alles in je schreeuwt nu dat het tijd is om uit te stappen. En helaas doen veel onervaren beleggers dit dan ook. Ze verkopen hun aandelen. Verliezen van 25% zijn eerder de regel dan de uitzondering.

Maar de koers zakt nog verder. "Zie je nu wel", zullen we dan collectief denken. Het was verstandig om uit te stappen. We berusten in onze keuze en proberen er verder niet over na te denken. We hebben immers net een fors financieel verlies geleden. Ingekocht tijdens een euforische bui en verkocht toen we in paniek waren, vlak voor de bodem. Het is misschien beter om er voorlopig niet meer over na te denken.

Maanden (soms zelfs jaren) later zet zich het herstel in. De economie draait alweer een tijdje goed en de markten lijken zich te herstellen. Toch voelen we dit nog steeds als een risicovolle periode. Want wat als dit maar een tijdelijk herstel is en we weer gaan dippen? Hoewel deze periode perfect is om in te kopen, laten onervaren beleggers dit vaak na. Pas zodra de media en andere beleggers weer enthousiasme vertonen, durven we het weer aan en stappen we zelf weer in.

Kun je al zien wat er bij de meesten fout gaat tijdens een beurscrash? We laten ons door onze emoties verleiden om hoog te kopen en laag te verkopen. De oplossing lijkt dan ook simpel. Wat als we niet naar onze emoties luisteren, maar gewoon stoppen met kopen op de weg naar boven en pas weer kopen als het bloed door de straten loopt?

Helaas toont de data ons dat ook dit geen goed plan is. Want tussen de tijd dat we stoppen met inkopen en de top kan de markt nog rustig 50% stijgen. En wat dan als de volgende crash maar -20% is? Dan ben je toch 30% aan rendement misgelopen doordat je de markt probeerde te timen.

Hetzelfde zien we aan de andere kant. De beurzen dalen flink, maar toch blijven we langs de zijlijn staan. Want het kan altijd nog verder wegzakken. Waarom nu alweer inkopen als we kunnen wachten op nog goedkopere tijden. Zo kan het gebeuren dat onervaren beleggers pas weer instappen als de beurs al 10-15% hoger staat dan de absolute bodem.

Wanneer je jezelf wil wapenen tegen een beurscrash is de makkelijkste oplossing om gewoon nooit te stoppen met investeren. Wanneer de markten hoog staan krijg je weinig aandelen voor je geld en wanneer de markten laag staan krijg je juist veel voor weinig. Door maandelijks, per kwartaal of desnoods elk half jaar te blijven inkopen ontstaat een mooie gemiddelde aankoopprijs. Je plukt nooit de vruchten van de absolute bodem maar zal ook nooit meer dan enkele procenten van het gemiddelde rendement mislopen. En wat als je geen salaris meer hebt, maar al met pensioen bent? Dan zit er maar één ding op en dat is de drang weerstaan om te verkopen met een fors verlies. Wacht op betere tijden voor je weer winst pakt en probeer alleen te leven van het dividend.